از دوران باستان تاکنون چوب بلوط به دلیل دوام و مقاومت بالایی که در ساخت و ساز و ساخت ابزار پرکاربرد بوده، همواره به عنوان نمادی از قدرت و پایداری شناخته شده است. این چوب که از درخت بلوط برداشت می‌شود دارای خصوصیات فیزیکی برجسته‌ای می‌باشد که آن را از سایر چوب‌ها متمایز می‌کند. در این مقاله قصد داریم که به بررسی ویژگی‌های این چوب، انواع آن و کاربردهایی که دارد بپردازیم.

خصوصیات فیزیکی:

چوب بلوط بافت متراکم و سختی دارد که باعث مقاومت آن در برابر آب، نورخورشید، سایش و لکه می‌شود. رنگ آن معمولا در طیف قهوه‌ای روشن تا قهوه ای تیره می‌باشد. در ادامه قصد داریم به شکل جامع‌تری به هر کدام از خصوصیات آن بپردازیم.

رنگ چوب بلوط:

این چوب دارای طیف وسیعی از تنوع رنگی است اکا به طور کلی، در طیف گسترده ای از رنگ های قهوه ای قرار داد. این تنوع شامل قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره است و گاهی اوقات ممکن است تناژهایی از رنگ‌های عسلی، خاکستری، و حتی قرمز را نیز در بر بگیرد. این تنوع رنگی به چوب بلوط اجازه می دهد تا در طراحی‌های مختلف داخلی و خارجی مورد استفاده قرار گیرد.

الگوی دانه‌ها:

این چوب دارای الگوی دانه‌های متراکم و متمایز است و همچنین الگوهای رگه‌های مختلف در ساختار آن زیبایی آن را دو چندان می‌کند. به دلیل داشتن ظاهری جذاب و زیبا برای کاربردهای تزئینی مانند کف‌پوش، کابینت و مبلمان مناسب است.

استفاده از چوب بلوط برای کف‌پوش

چگالی و سختی:

چوب بلوط دارای چگالی تقریبی ۰.۷۵ گرم بر سانتی‌مترمکعب است. این چگالی بالا به چوب سختی و استحکام زیادی می‌بخشد، که آن را برای ساخت مبلمان و سازه‌های چوبی مناسب می‌سازد.

مقاومت در برابر آفات:

چوب بلوط دارای مقادیر زیادی تانیک‌اسید می‌باشد که همین امر باعث شده تا در برابر حملات حشرات و قارچ‌ها مقاومت بالایی داشته باشد. این ویژگی چوب بلوط امکان استفاده از آن زا در محیط های بیرونی و مناطقی که احتمال آسیب‌های ناشی از آفات وجود دارد را فراهم می‌سازد.

تغییرات حجمی:

چوب بلوط در برابر تغییرات رطوبتی مقاومت بالایی دارد اما این امکان وجود دارد که در صورت تغییرات شدید رطوبتی دچار هم‌کشیدگی و واکشیدگی حجمی شود، به همین دلیل، نیاز است که در زمان طراحی و ساخت محصولات چوبی این موضوع مدنظر گرفته شود تا از ترک‌خوردگی یا تغییر شکل جلوگیری شود.

نرم یا سخت؟

چوب بلوط جزو گروه چوب‌های سخت قرار می‌گیرد. این نوع چوب‌ها همانطور که در مقاله چوب‌های نرم و سخت اشاره شد، از درختان برگریز حاصل می‌شوند که سالانه برگ‌ریزی دارند و رشد آرامی دارند، که این امر باعث می‌شود الیاف چوبی آن‌ها متراکم‌تر و سخت‌تر باشد.

درخت بلوط

درخت بلوط

درخت بلوط، که با نام علمی Quercus شناخته می‌شود، یکی از درختان مهم و پرکاربرد در جنگل‌های نیمکره شمالی است. این درختان دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد و متنوعی هستند، و می توانند عمر طولانی داشته باشند، در برخی گزارشات آمار طول عمر آن‌ها تا دو هزار سال هم ثبت شده است. درخت بلوط گونه‌های متفاوتی دارد که تاکنون حدود ۵۰۰ گونه مختلف از آن، که شامل انواع برگ‌ریز و همیشه‌سبز می‌باشند، شناسایی شده‌اند. این درختان در مناطق معتدل، سردسیر و گرمسیر قابل رشد هستند، این به بدان معناست که این درختان در قاره‌های آمریکا، اروپا، آسیا و شمال آفریقا یافت می‌شوند.

درخت بلوط، به دلیل کاربردهای چوبی و درمانی‌اش ارزشمند است، چوب حاصل از این درخت به دلیل داشتن چگالی و استحکام بالا و مقاومت در برابر حشرات و قارچ ها بسیار مرغوب است و از طرف دیگر میوه حاصل از این درخت که به آن شوکه نیز گفته می‌شود، دارای خواص درمانی است و برای تقویت مخاط معده و درمان زخم معده، خونریزی و اسهال مفید است.

تکثیر این درخت اغلب به شکل طبیعی و کاشته شدن میوه آن توسط جوندگانی مانند سنجاب‌ها صورت می‌گیرد که این امر به تداوم جنگل‌های بلوط کمک می‌کند. درخت بلوط به عنوان نمادی از استقامت و مقاومت در بسیاری از فرهنگ‌ها شناخته می‌شوند و جز مهمی از اکوسیستم‌های جنگلی را تشکیل می‌دهند.

رشد و پراکندگی درخت بلوط در ایران

درختان بلوط در ایران در ارتفاعات متفاوتی از سطح دریا یافت می‌شوند و بر روی انواع خاک‌ها، از جمله خاک‌های آهکی قادر به رشد هستند. این درخت در ایران در بخش‌های مختلفی از شمال غربی تا جنوب شرقی زاگرس و همچنین در ارتفاعات البرز تا مناطق غربی کشور گسترده شده‌اند. مساحت جنگل‌های ایران که پوشیده شده از درختان بلوط است، حدود ۵۵ درصد است.

کاربرد چوب بلوط

استفاده از چوب بلوط در دکوراسیون داخلی

همانطور که اشاره شد چوب بلوط تانیک اسید بالایی دارد که همین امر باعث مقاومت بالای آن در برابر حشرات و آفات می‌شود، علاوه برآن، رنگ‌پذیری و چسب‌پذیری خوبی دارد و با بخار خم می‌شود، با توجه به تمام این دلایل این چوب کاربرد زیادی در صنایع چوبی دارد که به شرح زیر است:

• مبلمان سازی: به خاطر استحکام و زیبایی طبیعی.
• کفپوش‌های چوبی (پارکت): مقاومت بالا در برابر فرسایش.
• کابینت سازی: به دلیل دوام و قابلیت پذیرش رنگ و چسب.
• ساخت پنل‌های دیواری و نازک‌کاری: برای زیبایی و دوام.
• عرشه کشی و لنج سازی: مقاومت در برابر رطوبت و پوسیدگی.
• ساخت بشکه‌: به دلیل بافت سلولی خاص و مقاومت در برابر نفوذ مایعات.
• ظروف چوبی: استفاده در ساخت ظروف با دوام.

مراقبت و نگهداری:

چوب بلوط نیاز به مراقبت و نگهداری مناسب دارد تا از آسیب‌های احتمالی مانند پوسیدگی و ترک خوردگی محافظت شود. استفاده از روغن‌ها و مواد محافظت‌کننده می‌تواند عمر و زیبایی آن را افزایش دهد.

مزایا و معایب چوب بلوط:

در بخش های قبلی به خصوصیات و ویژگی های چوب بلوط پرداختیم اما در این بخش قصد داریم به صورت خلاصه به مزایا و معایب آن رسیدگی کنیم.

مزایای چوب بلوط:

• استحکام و دوام بالا: چوب بلوط به دلیل سختی و پایداری‌اش شناخته شده است.
• مقاومت در برابر پوسیدگی و قارچ: این چوب در برابر حملات قارچی و میکروبی مقاوم است..
• زیبایی طبیعی: دارای رنگ‌های زیبا و رگه‌های دائمی است که به مرور زمان محو نمی‌شوند.
• سطح صاف و قابلیت سمباده کشیده شدن: چوب بلوط سطحی صاف دارد که به راحتی می‌توان آن را سمباده زد و رنگ آمیزی کرد.

چوب بلوط در کشتی‌ و لنج‌سازی

معایب چوب بلوط:

• سنگینی: به دلیل سختی بالا، چوب بلوط می‌تواند سنگین باشد که این موضوع می‌تواند در حمل و نقل و نصب مشکل‌ساز شود.
• خطر انقراض: خطر انقراض از معایب این چوب نیست بلکه از عیب‌هایی است که می‌تواند برای این چوب ایجاد شود. تقاضای زیاد برای چوب بلوط می‌تواند منجر به انقراض این نوع درخت شود، اگرچه تلاش‌هایی برای کاشت مجدد آن‌ها در سراسر جهان صورت گرفته است.
• تغییرات رنگ در معرض نور: ممکن است در معرض نور خورشید یا نور مصنوعی به مرور زمان تغییر رنگ دهد.
• حساسیت به رطوبت: هرچند که مقاومت خوبی در برابر پوسیدگی دارد، اما ممکن است در برابر تغییرات شدید رطوبت حساس باشد.

درنتیجه، درختان بلوط یکی از ارزشمندترین درختان در دنیا هستند، هم به لحاظ داشتن چوب بادوام و زیبا و هم به لحاظ میوه‌ای که دارای خواص درمانی است.